Announcement

Collapse
No announcement yet.

Vette spektax - Belasting op ongezond voedsel

Collapse
X
 
  • Filter
  • Time
  • Show
Clear All
new posts

  • Vette spektax - Belasting op ongezond voedsel


    Frank van Berkum is internist in de ziekenhuisgroep Twente (Hengelo) en houdt zich bezig met overgewicht en gewichtsgerelateerde aandoeningen.


    9 juli 2012

    Vette spektax

    Onlangs beweerde oud-minister Ab Klink, die tegenwoordig werkt als adviseur bij een grote adviespraktijk voor de Nederlandse zorg, dat een ‘vettax’ geen pressiemiddel mag zijn om obesitas te bestrijden[1]. Volgens het bericht stelt hij: 'Ik zou als minister geen nationale voedingspolitie instellen.'

    Hij beweert dat de weerstand van de consument om op deze wijze in te grijpen in hun persoonlijke leefstijl ‘heftig’ is en ‘te groot’. 'Daar breek je niet zo maar door. Dat moet je ook niet willen.'

    Gezien de enorme medische en financiële consequenties van de aan overgewicht gerelateerde aandoeningen is zijn standpunt onhoudbaar. Niemand wil meer belasting betalen. Maar iedereen begrijpt tegenwoordig dat je goed gedrag moet belonen en slecht gedrag mag bestraffen. Daarom moet je namelijk wél willen om die weerstand tegen een zogenaamde ‘vettax’ te doorbreken. Misschien is oud-minister Klink veel te terughoudend gezien het debacle van zijn 'rookpolitie'. Maar zolang de verkeerspolitie nog functioneert, de douane zijn werk doet (controle op accijnzen) en ouders van veel te dikke kinderen uit de ouderlijke macht worden gezet, is het juist verstandig de discussie over een 'nationale voedingspolitie' in de vorm van een extra belasting te vertalen naar beleid.

    Te veel eten is een genot
    In de oertijd beschermde smaakpillen de mens tegen giftige en oneetbare nutriënten. Nu zijn onze smaakpapillen voornamelijk hedonisch actief. Ons voedsel behelst meer dan de primaire levensbehoefte (voeding), want ons voedsel is in toenemende mate een bevrediging geworden. Voedsel en eten zijn een beloning voor nare, stressvolle momenten. De culinaire kookprogramma’s op tv zijn illustratief voor het genotsaspect van voedsel. De vergelijking met een andere oerdrift is al gemaakt: ‘kookporno’.

    De vele hedonistische kenmerken van ons voedsel vertonen grote overeenkomsten met genotmiddelen. Het gebruik van het genotmiddel dient geen ander doel dan zichzelf prettiger te voelen, het doel van snacks en ‘tussendoortjes’ is niet om energie verschaffen (voeding), maar persoonlijk genot. Op veel genotmiddelen worden accijnzen geheven, maar op snacks, ‘tussendoortjes’ en frisdranken niet. Het is niet onredelijk om de effecten van accijnzen op de aanschaf en de gevolgen van de verschillende genotmiddelen met elkaar te vergelijken. Op een glas wijn wordt ongeveer 7 cent aan accijns geheven, op een glas bier 8 cent en op een borrel 35 cent. Het verlagen van de alcoholaccijnzen leidde in Finland tot 8 extra verkeersdoden per week[2] en ook tot veel meer alcoholgerelateerde opnames in ziekenhuizen[3]. Wereldwijd is men er van overtuigd dat hogere accijnzen op alcohol mensenlevens redt.

    De hoogste accijnzen worden geheven op nicotine. Volgens het Stivoro helpt een prijsverhoging om het roken te verminderen en zijn met name jongeren gevoelig voor een forse prijsverhoging van de accijnzen en roken daardoor minder[4]. Waarom dan geen accijns (zogenaamde ‘vettax’) op ongezond voedsel?

    Effect van belastingen op ongezond voedsel
    Rekenmodellen laten zien dat een forse verhoging van de prijs met 10 tot 25 procent voor ongezond, energierijk voedsel invloed heeft op het kooppatroon van de consument[5]. De longitudinale CARDIA studie toonde dat de energie-inname door frisdrank en pizza verminderde met 7 procent en 12 procent als de prijs met 10 procent steeg[6]. Hoewel, met name kleine prijsstijgingen lijken niet effectief in de bestrijding van overgewicht[7]. Het feit dat het koopgedrag van mensen wordt beïnvloed door economische prikkels betekent nog niet dat mensen daardoor ook echt afvallen of minder mensen overgewicht krijgen. Ook bleek uit een meta-analyse uit 2008 dat het effect van die economische prikkels op de bestrijding van overgewicht nihil was[8]. De effecten van een zogenaamde ‘vettax’ op morbiditeit en mortaliteit zijn zelfs nooit onderzocht. Kortom, wetenschappelijk is de bewijsvoering bepaald niet waterdicht dat een extra belasting op ongezond voedsel echt zal werken. De ernstige consequenties van het obesitasprobleem en ervaringen met accijnzen op alcohol en nicotine rechtvaardigen een grootschalige proef met een zogenaamde ‘vettax’.

    Vettax of obesitax of suikertax?
    Vet heeft de laatste 50 jaar het imago ongezond te zijn en wordt verantwoordelijk geacht voor de obesitasepidemie. Tegenwoordig wordt daar veel genuanceerder over gedacht. Zelfs het verzadigde vet is volgens sommigen niet zo schadelijk voor onze vaten als algemeen werd aangenomen. De ontdekking dat transvetten bijzonder atherogeen zijn, heeft geleid tot verbanning van deze vetten uit onze voedselketen. Transvetten kwamen veel voor in margarines, koekjes en frituurvet. De omega-3-visvetten worden als zeer gezond beschouwd, ons westerse eetpatroon bevat te weinig omega-3-vetten. Daartegenover staat het groeiende besef dat plantaardige, meervoudig onverzadigde vetten zoals omega-6-vetzuren mogelijk pro-inflammatoir kunnen zijn. Vetten kunnen dus niet over een kam worden geschoren. De naamgeving ‘vettax’ is in dat opzicht onjuist.

    Er zijn steeds meer geluiden dat suikers en met name suikers in vloeibare vorm (frisdranken) de grote boosdoeners zijn van de obesitasepidemie. Juist deze dikmakers moeten onderhevig zijn aan een extra belasting om de consumptie daarvan te ontmoedigen. Daarom is de naam ‘vettax’ ook verwarrend. Want we bedoelen met ‘vettax’ niet een belasting op vetten, maar een belasting op ongezond, energiedens, dikmakend voedsel.

    Home made is taxfree?
    Industrieel geproduceerde voedsel bestaande uit suiker, zout en vet heeft vrijwel altijd een hoge energiedichtheid en een relatief lagere nutriëntendichtheid in vergelijking met verse producten. Omdat we binnen ons voedselaanbod, gezondere voeding willen promoten en de aanschaf en consumptie van dikmakende voedselproducten willen ontmoedigen is een ‘vettax’ een zinvol instrument. Verse producten van de groenteman en versproducten van de slager hebben een lagere energiedichtheid en zijn alleen al om de reden gezonder en minder obesogeen dan het fabrieksmatige voedselaanbod.

    Als we de producten van de groenteman, de slager en de volkorenproducten van de bakker, bestempelen als voeding en geheel onbelast laten, terwijl de energiedense producten uit de fabriek (voedsel) minstens 20 procent duurder maken, dan spekken we de lege staatskas en ‘ontspekken’ we misschien wel onze obese patiënten?

    Geen enkel systeem is perfect, ook dit voorstel niet, maar wie heeft een betere oplossing?

    artsennet
    ?Addressing chronic disease is an issue of human rights ? that must be our call to arms"
    Richard Horton, Editor-in-Chief The Lancet

    ~~~~ Twitter:@GertvanderHoek ~~~ GertvanderHoek@gmail.com ~~~
Working...
X